"Zorza II", czyli działania esbeckich "pielgrzymów"

W Gdańsku naukowcy z IPN zaprezentowali niepublikowany dotychczas, blisko dwudziestominutowy, esbecki film kręcony podczas pielgrzymki Jana Pawła II do tego miasta, w czerwcu 1987 roku. Ukazała się również książka opisująca kulisy pobytu Ojca Świętego w Trójmieście i związane z tym wydarzeniem działania Służby Bezpieczeństwa.

Film bardzo dobrze ukazuje atmosferę panującą w tamtych latach. Z jednej strony wiwatujące na cześć papieża – Polaka tłumy, a z drugiej PRL-owskie służby bezpieczeństwa, które starały się być zawsze w pobliżu Jana Pawła II. Esbecy przez cały czas fotografowali i filmowali Ojca Świętego oraz modlących się ludzi.
Na filmie widać m.in. papieża, jak wsiada do papamobile, jedzie ulicami Gdyni, odprawia mszę na Skwerze Kościuszki. Jest też Jan Paweł II na ORP Błyskawica, płynący motorówką na Westerplatte i modlący się pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców.

Na zdjęciach widać także zwykłe sceny z tego niezwykłego okresu. Gdańszczanie przygotowali się do wizyty, a każdy etap tych przygotowań bacznie obserwowali funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa.

Jak powiedziała Marzena Kruk z gdańskiego oddziału IPN, wytypowano na przykład 103 osoby do zatrzymania w związku z wizytą Jana Pawła II. Część osób została wykreślona z tej listy. Może to świadczyć o dzieleniu opozycji przez SB na ekstremalną i liberalną. Z pewnością dlatego, według Marzeny Kruk, z listy wykreślono, między innymi, Bogdana Borusewicza.

Pokaz filmu połączony był z promocją książki „Operacja „Zorza II”. Służba Bezpieczeństwa i Komitet Wojewódzki PZPR wobec wizyty Jana Pawła II w Trójmieście (czerwiec 1987), wstęp i red. naukowa Sławomir Cenckiewicz, Marzena Kruk, opracowanie Sławomir Cenckiewicz, Adam Chmielecki, Marzena Kruk, Monika Krzencessa-Trichet, Piotr Semków, Przemysław Wójtowicz.

Celem operacji „Zorza II” była „ochrona operacyjna” trzeciej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Odpowiedni plan działań SB powstał w MSW na przełomie lat 1986 i 1987. Kierownikiem sztabu operacji „Zorza II” został gen. Zbigniew Pudysz. Odbiciem centralnej operacji „Zorza II” były jej regionalne mutacje tworzone przez wojewódzkie urzędy spraw wewnętrznych. Taki plan „Zorzy II” powstał również w Gdańsku w lutym 1987 r. Osobą odpowiedzialną za jego realizację został płk Jan Sosnowski – jeden z zastępców komendanta wojewódzkiego ds. SB i były naczelnik Wydziału IV SB w Gdańsku. Zamieszczone w niniejszej publikacji dokumenty dotyczą przebiegu operacji „Zorza II” na terenie Trójmiasta. Równocześnie ukazują one stosunek kierownictwa SB i KW PZPR w Gdańsku do wizyty Jana Pawła II w Polsce w czerwcu 1987 r.


Adam Chmielecki : „Ciekawym i wielce mówiącym, bo pokazującym kompleksowość i skalę działań milicji i SB, aspektem całej operacji był jej wymiar propagandowy. Działania SB, czy szerzej gdańskiego WUSW, można tu podzielić na część „defensywną” – jak zarekwirowanie setek transparentów oraz tysięcy wydawnictw i broszur z „nieprawomyślnymi hasłami” – oraz „ofensywną”, obejmującą np. przygotowanie własnych flag czy inspirowanie materiałów w mediach. Dziś wiemy, że większość artykułów chociażby w „Dzienniku Bałtyckim”, „Głosie Wybrzeża” czy „Wieczorze Wybrzeża” nt. pielgrzymki Jana Pawła II, ale także sytuacji katolików w Polsce czy relacji państwo – Kościół, było powieleniem przez reżimowych dziennikarzy notatek i wytycznych propagandystów PZPR.

Podobnie rzecz miała się z wieloma rzekomo „spontanicznymi” i „oddolnymi” transparentami, którymi obwieszony był Gdańsk nie tylko w miejscach spotkań z papieżem. Interesujący jest przy tym kierunek PRL-owskiej propagandy na Wybrzeżu, próbujący skierować uwagę na problem… polskości Gdańska („Gdańsk zawsze polski”, „Ziemie Zachodnie i Północne zawsze polskie”). Widać „wyzwolenie” grodu nad Motławą z rąk niemieckich było jedynym argumentem komunistów – w ich własnych oczach – mogącym legitymizować ich władzę. Oczywiście nie mogło zabraknąć też standardowych napisów o treści „Socjalizm – Honor – Ojczyzna” czy „Polska socjalistyczna naszym wspólnym dobrem”.

To wspólne dobro uczestnicy spotkań z Janem Pawłem II w 1987 r. widzieli jednak inaczej i nie mogły tego zmienić żadne wysiłki specyficznych, esbeckich i PZPR-owskich, „pielgrzymów”. Niemal dokładnie 2 lata po trzeciej pielgrzymce papieża , 4 czerwca 1989 r. w Polsce odbyły się pierwsze po II wojnie światowej w części demokratyczne wybory parlamentarne. Światło „Zorzy II” nie przebiło się przez słowa Jana Pawła II.”

Źródła:

Zobacz esbecki film z-pielgrzymki Jana-Pawła II

http://www.polskieradio.pl/iar/wiadomosci/?id=77147

http://www.ipn.gov.pl/portal.php?serwis=pl&dzial=229&id=8100&search=562

http://mediokracja.wordpress.com/operacja-zorza-ii/